Değerli okuyucularımız, doğduğumuz andan itibaren özellikle çocukluk döneminde karşılanmasını beklediğimiz fiziksel ve psikolojik ihtiyaçlarımız bulunmaktadır. Bu ihtiyaçların giderilmemesi veya eksik giderilmesi fiziksel sağlığımız, kişilik gelişimimiz, duygusal gelişimimiz, sosyal gelişimimiz gibi birçok alanda sağlıksız örüntüler oluşturmaktadır. Çocuk ihmal ve istismarı da çocuklarımızın gelişimini etkileyen risk faktörlerinden biridir.
Peki çocuk ihmal ve istismarı nedir, hakkında neler biliyoruz?
Çocuğa bakım vermekle yükümlü kişilerin çocuğun ihtiyaçlarını karşılamaması çocuk ihmalidir. İhmal ikiye ayrılır bunlar fiziksel ve duygusal ihmaldir. Çocuğun beslenme, barınma, giyim, temizlik gibi ihtiyaçların giderilmemesi fiziksel ihmal, çocuğa ilgi, sevgi, güven, değerlilik duygusu gibi ihtiyaçların karşılanmaması duygusal ihmaldir. İstismar ise yapılması uygun olmayan bir tutum veya davranışın sergilenmesi olarak tanımlanır. İstismarın duygusal, fiziksel ve cinsel olmak üzere üç boyutu vardır. Çocuğa bağırmak, tehdit etmek, kıyaslamak, küçük düşürmek, aşağılamak duygusal istismardır. Çocuğun fiziksel sağlığına zarar veren her türlü şiddet (vurmak, ittirmek, yakmak) davranışı fiziksel istismardır. Çocuğa karşı cinsel haz amacıyla zorla, ikna edilerek veya baskıyla yapılan her davranış cinsel istismar boyutunda yer alır. İhmal ve istismarda, çocuğun gelişimini olumsuz yönde etkileyen davranış ve tutumlar söz konusudur.
Peki hangi durumlarda ihmal ve istismardan şüphelenmeliyiz?
Çocuğun mevsim şartlarına göre giyinmemesi, aşırı kilo kaybı, tıbbi destek almaması, alkol madde kullanımı bizlere çocuk ihmalini düşündürmektedir. Çocuğumuz alışkın olmadığımız altına kaçırma, parmak emme davranışları gösteriyorsa, uyku problemleri (kabuslar, uyuyama) varsa, okul başarısında ani düşme gözleniyorsa, içe kapanma davranışı varsa, vücudunda şiddeti düşündüren izler, morarmalar, yaralar varsa, cinselliğe ilişkin her konularda aşırı ilgi veya aşırı kaçınma, öfke kontrolünde zorluk gözlemleniyorsa istismardan şüphelenilebilir. Bu belirtilerin var olması kesin ve net çocuk istismarının göstergeleri değildir. Çocuklar farklı sebeplerden de bu davranışları sergileyebilirler. Fakat bu belirtiler bize istismar olasılığını düşündürebilir.
Çocuk ihmal ve istismarından şüpheleniyorsak ne yapmalıyız?
Çocuğun güvenliğini sağladıktan sonra çocuğu sakince, tepki vermeden dinlemek, ayrıntılı şekilde çocuğu tekrar travmatize edebilecek sorular sormamak, yalnızca çocuğun anlattığıyla yetinmek ve gerekli mercilere ihbarda bulunmak önemlidir.
Peki çocuklarımızı ihmal ve istismardan nasıl koruyabiliriz?
Öncelikle çocukları istismara açık hale getirmemek hayati öneme sahiptir. Bunun için çocuklarımızın kişisel alanlarına saygı duymak, çocuğu küçümsemeden dinleyebilmek, çocuğun konuşabilmesine alan tanımak, bedensel sınırlarının farkına vardırmak, şiddeti çocuk eğitiminde normalleştirmemek, sevgimizi koşullara bağlamadan verebilmek önem arz etmektedir.
UCIM bünyesinde yer alan ruh sağlığı uzmanları çocuk ihmal ve istismarı durumunda aile ve çocuğa gerekli psikolojik desteği ve yönlendirmeyi sağlamaktadır.
Unutmayın UCIM kelebekleri yanınızda!
UCIM Sivas Ailesi
Psikolog Büşra KIZILTAŞ