KÖY ENSTİTÜLERİ – 3

 Toprak ağaları ve din istismarcıları (Dindarlar değil) tarafından yoğun ve olumsuz siyasi propagandalar neticesinde, Toplumun değil de sırf kendi bireysel bir gurubun çıkarları için Köy Enstitülerini kapattılar. Gerekçelerden biri Köy Enstitülerinin Türkiye'nin “mili bünyesine” aykırı insan tipi yetiştirdiği iddiası idi, oysa doğru değildir. Tam tersine, Köy Enstitülerinin kuruluş amacı, asırlardır Türk kültürünün yerine Arap kültürüne alıştırılmış, böylece ulusal kimliği, kişiliği unutturulmuş, kırsala mahkûm edilmiş ve geri bırakılmış Türk köylüsünü, Türk halkını, çağdaş değerlere ve kendi öz kültürüyle yüzleştirmektir.

     Cumhuriyet’in Atatürklü yıllarda “milli kültür” denilince Türk ulusuna ait eski öz değerler; kadın erkek eşitliği, eski Türk tarihi, Türk dili, Türk gelenek ve görenekleri, eski Türk oyunları, Yunus Emreler, Karacaoğlanlar, Alevilik, Bektaşilik gibi tasavvuf ekolleri, unsurları akla gelirken; 1946’dan sonra “mili kültür” denilince, tekrar Arap kültürüne ait eski öz değerler; Arap dili, Arap gelenekleri, türban, Nurculuk, Nakşilik ve Kadirilik tarikatları vb. unsurlar akla gelmeye başlamıştır.

     1950’den sonra “milli kültür” ve “yerellik” denilince, aslında kastedilen Türk kültürü değil, Türk kültürüne boca edilmiş vıcık vıcık Arap kültürüdür.

        Atatürk’ün ölümünden sonra başlayan karşı devrim “aydınlanmış” değil “cahil” köylüye ve halka ihtiyaç duyduğu için Atatürk’ün ve genç Cumhuriyet'in köy aydınlanması projesini yok etmiştir. 1946'da Demokrat Parti muhalefetinin baskısı sonucu Hasan Ali Yücel görevden alınmış ve bu değişimden sonra Köy Eğitmen Kursları, Halkevleri hem de Köy Enstitülerinin sonunu hazırlamıştır. 17 Nisan 1948’de Köy Eğitim Kursları Kapatılmıştır. 2 Mayıs 1951’de Halkevleri mal varlıklarına el konularak kapatılıştır. Kendisi de Halkevlerinden gelen Aydın Halkevi kurucu ve başkanlığını yapan Adnan Menderes olmuştur. Karşı devrimin en çok tepki gösterdiği kurum Köy Enstitüleridir. Çünkü bu kurum Toprak ağaları ve büyük toprak sahipleri halkın Köylünün aydınlanmasını istemiyordu.

     Köy Enstitülerinin kapatılmasına yönelik “torak ağası” tepkisini en güzel yansıtan örneklerden biri Kinyas Kartal örneğidir. Kinyas Kartal “baktık” diyor “Köy Enstitüleri gelişiyor. Biz ağalar toplandık. Bu Köy Enstitüleri on yıl daha sürerse Doğuda ağalık ölecek… 1950 seçimleri öncesinde Demokrat parti ile pazarlık yaptık ve Köy Enstitülerini kapatmaya söz verirseniz, oyumuzu size vereceğiz dedik. Söz verdiler; oyumuzu verdik. Enstitüleri kapattırdık.

     Köy Enstitüleri 27 Ocak 1954’de tamamen kapatılmıştır. Bundan sonraki dönem İmam Hatip Okulları dönemi olacaktır. Sözün özü, Türkiye'de 1949’a kadar öğretmenler, 1950’den itibaren ise imamlar yol göstermiştir. Gelinen nokta ortadadır…

15 Ocak 2024