Hatır Zinciri Kopar Mı? Hatır mı, Çıkar mı?
Bu ne demek diye düşünenler olduğu gibi, aklına bazı fikirler gelenler de olacaktır.
Hatır zinciri, öyle bir zincirdir ki, ne demek olduğunu bilmeyenlerin koparması mümkün değildir. Onların gücü yetmez. Ancak, yaşadığımız bu dönemde, bu tür zincirlerin kaldığını pek düşünmüyorum. Tam tersi, çıkar zincirleri oluştu. Herkes, çıkarına göre kendi zincirini oluşturuyor ve püf noktalara kendi adamlarını alarak kontrolü elinde tutmaya çalışıyor. Bu zincir, herkesin işi bitene kadar devam eder. Çabucak kopar, dağılır.
Hatır zinciri ne yağmurda ıslanır ne rüzgârda savrulur ne de depremlerde parçalanır ya da kaybolur. Dimdik ayakta durur, sapasağlam çıkar girdiği bütün savaşlardan. Dayanır bütün yağmurlara ve fırtınalara. Güçlüdür; koparamaz hiç kimse. Tıpkı gerçek dostluk ve arkadaşlık gibi…
Bazı insanların, parasına ve etiketine gücü yeter. Parayla işlerini hallederler. Paranın ve etiketin gücüne inanırlar. Ne yazık ki bu devirde durum böyle. Eğer etiketin ve paran varsa, tamamdır; her şey senin lehindedir. İşlerin yolundadır. Parayla beslediğiniz ve etiketinizi kullandığınız sürece, bir sorun yaşamazsınız. Ancak unutulmamalıdır ki, her zaman desteğinizi yenilemeniz gerekir. Ne kadar yenilerseniz yenileyin, desteğinizi artırırsanız artırın, paranın hatırı bir yere kadar devam eder. Paranın değirmeni gibi, sürekli öğütür. Ancak paranın desteğini azalttığınızda her şey biter.
Hatır zincirine parayı halka gibi eklerseniz, bu zincir dayanmaz. Ne kadar kalın desteler halinde ekleseniz de yağmurda ıslanır, rüzgârda savrulur. Ancak sevgi ve saygıdan oluşan hatırlar vardır ki, bunlara dostluk da denir ve hiçbir şey bozamaz. Bu hatır türüne günümüzde çok az rastlanır. Gerçekten değerli bir hazinedir. Bulmak çok zordur ve eşine benzerine de rastlanmaz. Sadece size düşen, hatır zincirini iyi kullanmak, iyi niyeti kötüye kullanmamak ve arsızlaştırıp yüzsüzleştirmemektir. Karşınızdaki insanı düşünmek ve onu zor duruma sokmamaktır. Hem sizin hem de karşınızdaki kişinin daha düşünceli ve dikkatli olması gerekir. Bu zinciri yıpratmamak adına.
Bununla birlikte, halk arasında şöyle bir atasözü vardır: “Bir hatır, iki hatır, üçüncüye vurur katır”. Çocukken bu söze gülerdim, “Ne demek bu?” diye düşünürdüm. Şimdi anlıyorum. Her şeyi yerinde ve tadında bırakmak gerektiğini, yüzsüzleşmemek gerektiğini. Fazlasının, insanları arsızlaştırdığını görüyoruz.
Yaptığımız işe göre hayatımızı yaşar ve yönlendiririz. Çoğu zaman işimizin kimliğine bürünürüz. Ancak hiç kendisi gibi olamayan insanlar da vardır. Bazen, elinde olmadan ve istemeyerek de böyle olur. Çünkü bazı şeyler, kendi dışında gelişir. Ama içine seni de alır. Farkında bile olmazsın. Yapabileceğin en basit şeyler bile seni aşar, imkânsızlaşır ve zorlaşır. Bağlar elini kolunu. Yaşadığın bu durumu çevrene izah edemezsin. Anlatsan da anlamak istemezler. Onlar, çoktan inanmak istedikleri şeylere kapılmış ve inanmışlardır. Sen ne söylersen söyle, boştur. İnsanlar sana tepki vermeye başlamıştır.
Arkandan söylenen tek şey “Para, etiket nasıl da değiştirmiş… Hiç hatır, insanlık kalmamış… Nerede o eski sevecen, iyiliksever insan, şimdi şu haline bak…” şeklinde yorumlara malzeme olmuşsundur. Haksız da değiller. Çünkü insanların çoğunluğu bu şekildedir. Hatır zinciri çıkar zincirine dönüşmüştür.
Bazen de yanıldığımızı, önyargılı olduğumuzu düşünüyorum. Her insan öyle değildir. Hâlâ yüreğinde, aklının bir köşesinde sevgi, saygı, dostluk, iyilik yapma isteği, kişilik, hatır sayma, insana değer verme kalmıştır. Herkes çıkarı için dost değildir.
Günümüzde dostluğun, arkadaşlığın anlamı bile değişti. İnsanlar, arkadaşına ya da dostuna sadece kendi gidecekleri yola kadar eşlik ediyor. Sonra herkes kendi durağında iniyor. Yol arkadaşlığı da durakta bitiyor.
Bizler, bu kelimelerin anlamını ve değerini yaşadık ve biliyoruz. Bizden sonraki nesil, sadece sözlükten anlamını öğrenip, sözlükteki tanımına bakarak öğrenecekler. Hâlâ bir yerlerde, özünü, sözünü, değerlerini kaybetmemiş çok az da olsa bazı toplumlarda ve kişilerde hatır zinciri sağlam duruyor. İşlevini yapıyor. Gönül rahatlığıyla dostlar birbirlerine zincirle bağlanmış, değerlerini koruyorlar. Sırtlarını birbirlerine yaslayıp huzur içinde yaşıyorlar.
Şimdilik masal gibi gelmiyor bize. Henüz gerçekçiliğini kaybetmemiş ve değerini koruyor.
