ESKİ TAKVİM ''GÜN HESABI'' - Resul TOPRAK

Şu günlerde ABRIL’IN beşi olması sebebi ile eski hesap ”GÜN HESABI” nı biraz anlatarak yeni neslimize anlatmak istedim.

Gençliğimiz Nisan ayında kar yağar mı gibi sorularına karşılık ESKİ TAKVİMİ anlatmayı ,gün hesabını öğrenmeleri gerektiğini düşünüyorum.  

Eski takvime göre bir yıl iki bölüme ayrılır. Birinci bölüm “Kasım Günleri” ismini alır ve 180 gün olarak kabul edilir; 8 Kasım’da başlar, 5 Mayıs’ta sona erer. İkinci bölüm ise “Hızır Günleri” olarak adlandırılır ve 186 gün olarak hesaplanır; 6 Mayıs’ta başlar, 7 Kasım’da sona erer. Baharın gelişi eski takvime göre Kasım Günleri içinde üç aşamada gerçekleşir ki bunların her birinde gökten bir cemre düştüğüne inanılır. “Cemre”, “ateş topu” anlamına gelen Arapça bir kelimedir. Şubat ayında bu hayalî topların düşmesiyle hava sıcaklığının yavaş yavaş artmaya başladığına inanılır. Birinci cemrenin Kasım Günleri’nin 105. gününde yani 20 Şubat günü havaya, ikinci cemrenin yine Kasım Günleri’nin 112. gününde yani 26-27 Şubat günü suya ve üçüncü cemrenin de 119. gününde yani 4-5 Mart tarihinde toprağa düştüğü kabul edilir.

Cemre bu evreleri tamamlayıp toprağa düştükten sonra artık kış mevsiminin kesin olarak sona erdiği ve baharın başladığı varsayılır. Artık bu tarihten itibaren kalıcı soğuklar olmaz, hatta kar yağsa bile hiçbir şekilde tutmaz. Cemrelerden sonra her ne kadar bahar gelmiş sayılsa da, Mart ve Nisan aylarında bazı sayılı günler vardır ki, bu günler genellikle bağ ve bahçe işi ile uğraşanların korkulu rüyasıdır.

Sayılı günlerin en önemlilerinden biri, eski takvime göre “Mart dokuzu” denilen ve 22 Marta rastlayan gündür. Bu günde, Güneş koç burcuna girer ve gece ile gündüz eşit hâle gelir. Hava sıcaklığının gece sıfırın altında 20-25 dereceye kadar düştüğü görülmüştür; don ve kar fırtınası olabilir ya da “Şıvgın” denilen sulu kar yağabilir. Mart ayının dokuzundan dokuz gün sonra,“ Dokuzun Dokuzu” denilen gün gelir ki, bu gün hava çok soğuk olur; hatta fırtına ya da kar görülebilir. Yeni uyanan veya çiçek açan ağaçları soğuk vurur.

13- 14 Nisan günlerine rastlayan “Mart Otuzu” da ‘Mart Dokuzu’, ‘Dokuzun Dokuzu’ ya da ‘Mart Otuzu’ sözü ile sayılı günlerden kabul edilir. 18 Nisana rastlayan sayılı güne “Aprul Beş” denir. Halk arasında artık ata sözü olarak da söylenen “Kork Aprul’un Beşin’ den, camızı ayırır eşinden, hele hele on beşinden” sözleri ile bu günlerin tehlikesi belirtilir. Tarımla uğraşanlar Aprul ‘un beşinde tohum ya elde olmalıdır ya da yerde. Zira tohum, önceden ekilmiş ve filizlenmiş ise muhakkak soğuk alır. “Aprul’ un Beşinin Beşi” ve “Sitte-i Sevr” (Güneş’in boğa burcunda bulunduğu Nisan ayında fırtınalarıyla meşhur altı gün) de soğuk yapan korkulu günlerden olup 21-26 Nisan günlerine denk gelir. Nihayet 6 Mayıs Hıdrellez (Hızır-İlyas) gününe gelindiğinde artık tam olarak bahar gelmiş demektir. 

ESKİ TAKVİMİ HATIRLATMAYA ÇALIŞTIM TAKVİM AŞAĞIDAKİ GİBİDİR.

1-ZEMHERİ  :14 OCAK &13 ŞUBAT

2-GÖCÜK      :14 ŞUBAT &13 MART

3-MART        :14 MART &13 NİSAN

4-ABRUL       :14 NİSAN&13 MAYIS

5-MAYIS       :14 MAYIS& 13 HAZİRAN

6-KİRAZ        :14 HAZİRAN &13 TEMMUZ

7-ORAK         :14 TEMMUZ &13 AĞUSTOS

8-AĞUSTOS:14 AĞUSTOS&13 EYLÜL

9-İLK GÜZ    :14 EYLÜL &13 EKİM

10- ORTA GÜZ :14 EKİM& 13 KASIM

11-SON GÜZ  :14 KASIM & 13 ARALIK

12-KARA KIŞ  :14 ARALIK&14 OCAK

RUMİ TAKVİM MİLADİ TAKVİME GÖRE 13 GÜN SONRA GELİR.

SAYGILARIMLA