MUHARREM AYI ,AŞURE VE ON MUHARREM-2
02 Tem 2025 - 19:13
YAYINLANMA
1.Hicri Yılbaşı
Muharrem ayı, 12 ay ve 355 gün olan kameri yılın ilk ayıdır. Adından da
anlaşılacağı üzere, kameri yılda güneşin değil ayın hareketleri esas alınmaktadır.
Hicrî tarih, Hz. Muhammed (s.a.s.)in Mekke’den Medine’ye göç edişi ile başlar.
Hicretin takvim başlangıcı olarak kabul edilmesi Hz. Ömer devrinde olmuştur. Onun
devrine gelinceye kadar, Araplar, düzenli bir tarih belirleme sistemine sahip değillerdi.
Fil vakası gibi önemli olayları kıstas olarak benimsemişlerdi. Hz. Ömer devrinde, Hz.Peygamber’in Mekke’den Medine’ye hicret ettiği yıl (Miladi 622) İslami takvimin başlangıç yılı (Hicri 1) olarak, Muharrem ayı da bu takvimin ilk ayı olarak kabul edildi.
Aşûre Günü (On Muharrem)
Bilindiği üzere Hz. Peygamber (s.a.v.) Medine’ye hicret ettiğinde orada Arap
halkla birilikte yaşayan Yahudiler vardı. İşte bu Yahudiler, Hz. Musa ile İsrailoğullarının, Firavunun zulmünden Aşûre günü kurtulduğunu söyleyen Yahudileri Hz.Peygamber yalanlamamış ve hatta bu yönde olumlu bir tavır sergilemiştir. Bunun yanı
sıra tüm Samî dinlerde özel bir yere sahip görünen aşûre günü, Cahiliyye Araplarınca da önemli kabul edilmiştir. Hatta Resûl-i Ekrem’in de peygamberlik öncesi ve sonrası dönemde bir süre bu günde oruç tuttuğuna dair rivayetlere de rastlanır.
Medine döneminde bu orucu müslümanlara tavsiye ettiği bilinen bir husustur.
İbni Abbas’ın şöyle değdiği rivayet edilmiştir: “Hz. Peygamber Medine’ye
geldiğinde Yahudilerin Aşûre günü oruç tuttuklarını gördü. “Bu nedir?” diye sordu. “Bu hayırlı bir gündür. Bu, Allah’ın İsrail oğullarını düşmanlarından kurtardığı, bu sebeple
de Hz.Musa’nın oruç tuttuğu gündür” dediler. Bunun üzerine Hz. Peygamber (s.a.v.) “Ben Musa’ya sizden daha layığım” buyurdu ve hem kendisi bu günde oruç tuttu, hem de başkalarına oruç tutmalarını emretti.” 4
Hz. Peygamber Aşûre günü oruç tutmayı teşvik etmiş ve
“Aşûre günün orucunun, bir önceki yılın günahlarına keffaret olmasını Allah’tan
umarım” 8
Muharrem ayı, 12 ay ve 355 gün olan kameri yılın ilk ayıdır. Adından da
anlaşılacağı üzere, kameri yılda güneşin değil ayın hareketleri esas alınmaktadır.
Hicrî tarih, Hz. Muhammed (s.a.s.)in Mekke’den Medine’ye göç edişi ile başlar.
Hicretin takvim başlangıcı olarak kabul edilmesi Hz. Ömer devrinde olmuştur. Onun
devrine gelinceye kadar, Araplar, düzenli bir tarih belirleme sistemine sahip değillerdi.
Fil vakası gibi önemli olayları kıstas olarak benimsemişlerdi. Hz. Ömer devrinde, Hz.Peygamber’in Mekke’den Medine’ye hicret ettiği yıl (Miladi 622) İslami takvimin başlangıç yılı (Hicri 1) olarak, Muharrem ayı da bu takvimin ilk ayı olarak kabul edildi.
Aşûre Günü (On Muharrem)
Bilindiği üzere Hz. Peygamber (s.a.v.) Medine’ye hicret ettiğinde orada Arap
halkla birilikte yaşayan Yahudiler vardı. İşte bu Yahudiler, Hz. Musa ile İsrailoğullarının, Firavunun zulmünden Aşûre günü kurtulduğunu söyleyen Yahudileri Hz.Peygamber yalanlamamış ve hatta bu yönde olumlu bir tavır sergilemiştir. Bunun yanı
sıra tüm Samî dinlerde özel bir yere sahip görünen aşûre günü, Cahiliyye Araplarınca da önemli kabul edilmiştir. Hatta Resûl-i Ekrem’in de peygamberlik öncesi ve sonrası dönemde bir süre bu günde oruç tuttuğuna dair rivayetlere de rastlanır.
Medine döneminde bu orucu müslümanlara tavsiye ettiği bilinen bir husustur.
İbni Abbas’ın şöyle değdiği rivayet edilmiştir: “Hz. Peygamber Medine’ye
geldiğinde Yahudilerin Aşûre günü oruç tuttuklarını gördü. “Bu nedir?” diye sordu. “Bu hayırlı bir gündür. Bu, Allah’ın İsrail oğullarını düşmanlarından kurtardığı, bu sebeple
de Hz.Musa’nın oruç tuttuğu gündür” dediler. Bunun üzerine Hz. Peygamber (s.a.v.) “Ben Musa’ya sizden daha layığım” buyurdu ve hem kendisi bu günde oruç tuttu, hem de başkalarına oruç tutmalarını emretti.” 4
Hz. Peygamber Aşûre günü oruç tutmayı teşvik etmiş ve
“Aşûre günün orucunun, bir önceki yılın günahlarına keffaret olmasını Allah’tan
umarım” 8
Ramazan Ayı ve Aşûre Günü
Aşûre günü oruç tutulması uygulaması, Ramazan orucunun farz kılınmasına
kadar devam etti.
“Ey iman edenler! Allah’a karşı gelmekten sakınmanız için oruç sizden
öncekilere olduğu gibi oruç size de farz kılındı.” (Bakara, 2/183) âyeti inince Aşûre orucu isteğe bağlı hale geldi.
Hz. Aişe bunu şöyle anlatıyor:
“Resülullah (s.a.v.) Aşûre günü oruç tutulmasını emretti. Ramazan orucu farz
kılınınca, dileyen Aşûre günü oruç tuttu, dileyen tutmadı.” 5
4 -Buhari 69; II, 251; Müslim -127; I, 795.
8-Tirmizi 48; III, 126.
5 Buhari 69; II, 250.
Aynı konuda yine Hz. Aişe’den gelen diğer rivayet de şöyledir:
Ramazan orucu farz kılınmadan önce (Kureyşliler) Aşûre günü oruç tutarlardı.
Aşûre günü, Kabe’nin örtüsünün değiştirildiği gündü. Allah Teâla Ramazan orucunu
farz kılınca Resulullah (s.a.v.) ‘Dileyen Aşûre günü oruç tutsun, tutmak istemeyen de tutmasın’
dedi.” 10
Ramazan orucu farz kılınmadan önce (Kureyşliler) Aşûre günü oruç tutarlardı.
Aşûre günü, Kabe’nin örtüsünün değiştirildiği gündü. Allah Teâla Ramazan orucunu
farz kılınca Resulullah (s.a.v.) ‘Dileyen Aşûre günü oruç tutsun, tutmak istemeyen de tutmasın’
dedi.” 10
Bu hadisin farklı bir rivayeti de şöyledir:
“Hz. Aişe’nin şöyle dediği rivayet edilmiştir: “ Aşûre günü, Cahiliye devrinde Kureyşlilerin oruç tuttuğu bir gündü. Resülullah da bu günde oruç tutardı. Medine’ye
gelince insanlara o günde oruç tutmayı emretti. Ramazan orucu farz olunca,
Ramazanda oruç tutmaya başladı ve Aşûre orucunu terk etti. Ondan sonra, dileyen Aşûre orucunu tuttu, dileyen terk etti.” 6
Hz. Peygamber (s.a.v.) Muharrem ayının 9,10 ve 11. günlerinde oruç tutmayı
ashabına tavsiye etmiştir. Bir hadisi şerifte şöyle buyurulmuştur:
“Resülullah (s.a.v.) Aşûre günü oruç tutunca kendisine; “Ey Allah’ın Resulü,
bu gün, Yahudilerin ve Hıristiyanların hürmet gösterdikleri bir gündür” dediler.
Bunun üzerine Resulullah “Gelecek yıl inşallah muharremin dokuzunca gününde de oruç tutacağız” dedi. Ertesi yıla ulaşmadan Resulullah vefat etti.” 12
“Ramazan ayından sonra tutulan oruçların en hayırlısı, Allah’a izafetle (Allah’ın ayı denilerek) şereflendirilen Muharrem ayında tutulan oruçtur. Farz namazlardan sonra en faziletli namaz ise geceleyin kılınan namazdır.” 13
Peygamberimiz, bir başka hadiste de, Aşure gününde tutulan orucun, bir yıl
önce işlenen hata ve günahların bağışlanmasına vesile olacağı müjdelenmiştir.14
Ancak, Hz. Peygamberin bildirdiğine göre yalnızca Aşûra günü değil, Muharremin 9.nuncu günü 10.nuncu ve 11.ninci günlerinde oruç tutulması tavsiye edilmiştir. 7
Aşûre günü oruç tutmanın faziletine ilişkin sahih hadisler bulunmasına karşılık o günde hububat karşımı aş (aşûre) pişirmek, sadaka vermek, mescitleri ziyaret etmek ve kurban kesmek gibi fiiller hakkında sahih hadisler bulunmamakla.
Bununla birlikte, Müslüman Türklerin dînî halk geleneğinde önemli bir yer tutan aşûre,aynı zamanda Muharrem ‘in onuncu günü başlamak üzere, daha sonraki günlerde de özel merasimle
pişirilip dağıtılan tatlıya isim olmuştur.
“Hz. Aişe’nin şöyle dediği rivayet edilmiştir: “ Aşûre günü, Cahiliye devrinde Kureyşlilerin oruç tuttuğu bir gündü. Resülullah da bu günde oruç tutardı. Medine’ye
gelince insanlara o günde oruç tutmayı emretti. Ramazan orucu farz olunca,
Ramazanda oruç tutmaya başladı ve Aşûre orucunu terk etti. Ondan sonra, dileyen Aşûre orucunu tuttu, dileyen terk etti.” 6
Hz. Peygamber (s.a.v.) Muharrem ayının 9,10 ve 11. günlerinde oruç tutmayı
ashabına tavsiye etmiştir. Bir hadisi şerifte şöyle buyurulmuştur:
“Resülullah (s.a.v.) Aşûre günü oruç tutunca kendisine; “Ey Allah’ın Resulü,
bu gün, Yahudilerin ve Hıristiyanların hürmet gösterdikleri bir gündür” dediler.
Bunun üzerine Resulullah “Gelecek yıl inşallah muharremin dokuzunca gününde de oruç tutacağız” dedi. Ertesi yıla ulaşmadan Resulullah vefat etti.” 12
“Ramazan ayından sonra tutulan oruçların en hayırlısı, Allah’a izafetle (Allah’ın ayı denilerek) şereflendirilen Muharrem ayında tutulan oruçtur. Farz namazlardan sonra en faziletli namaz ise geceleyin kılınan namazdır.” 13
Peygamberimiz, bir başka hadiste de, Aşure gününde tutulan orucun, bir yıl
önce işlenen hata ve günahların bağışlanmasına vesile olacağı müjdelenmiştir.14
Ancak, Hz. Peygamberin bildirdiğine göre yalnızca Aşûra günü değil, Muharremin 9.nuncu günü 10.nuncu ve 11.ninci günlerinde oruç tutulması tavsiye edilmiştir. 7
Aşûre günü oruç tutmanın faziletine ilişkin sahih hadisler bulunmasına karşılık o günde hububat karşımı aş (aşûre) pişirmek, sadaka vermek, mescitleri ziyaret etmek ve kurban kesmek gibi fiiller hakkında sahih hadisler bulunmamakla.
Bununla birlikte, Müslüman Türklerin dînî halk geleneğinde önemli bir yer tutan aşûre,aynı zamanda Muharrem ‘in onuncu günü başlamak üzere, daha sonraki günlerde de özel merasimle
pişirilip dağıtılan tatlıya isim olmuştur.
Devamını 3.nci bölümde okumak dileğiyle.
SAYGILARIMLA.