CEMEVİ ve ALEVİ CEM İBADETİ

  Cemevi, Alevilerin toplu ibadetlerini yaptıkları yerin adıdır. Cem, Alevilerin yapmış olduğu toplu ibadetin adıdır. Toplum ile yapılan ibadet, Alevilerde son derece önemli bir yere sahiptir. Cem, kelime manası itibariyle “toplanma, birleşme, birlik olma” anlamına gelir. Yol, erkân, edep, ahlak, sorgu ve inancın bütün gerekleri Cem ibadetinde yapılır. Cem Alevi inanç ve kültür bütünlüğünün hemen hemen her konusunu işleyen kurumsallaşmış bir dini ibadettir.

     Cem ibadeti Tanrı huzurunda hak meydanı olarak da nitelendirilir. Cemler de Hakk’a ibadet yapılır, niyaz edilir, secdeye gidilir. Bununla birlikte toplumsal yargılama olur, dara durulur, rızalık alınıp verilir, lokmalar yenilir, paylaşım sağlanır, semah dönülür, saz eşliğinde deyişler okunur, Allah-Muhammed-Ali yolunun en temel esasları ve ilkeleri yaşatılır ve öğretilir. Cem, Allah-Muhammed-Ali yoluna girildiği ve sorgunun yapıldığı yerdir. Her şeyden önce insanlar arasındaki rızalığın sağlandığı yerdir.

     Yani canlar arasındaki kırgınlığın, küskünlüğün, hoşnutsuzluğun olmadığı yerdir. Kul hakkına riayet edilen meydandır. Kimin kime hakkı geçmişse ya da başkasının hakkı kendinde kaldıysa helalığın alındığı Hak meydanıdır. Cem ibadetinde “Ölmeden önce ölünüz, ahiret hesabına çekilmeden önce hesabınızı görünüz, ahirete kul Hakk’ı ile gitmeyiniz. Hiç kimseyle alıp vereceğiniz kalmasın. Alnınız açık, yüzünüz ak olsun. Dürüst, mert, iyi huylu olun. Döktüğünüz varsa doldurun, ağlattığınız varsa güldürün” kuralları geçerlidir.

     İşte bu ifadelerden de anlaşılacağı gibi Cem ibadeti günümüzde tüm insanların üzerinde düşünmesi ve faydalanması gereken bir anlayış ortaya koymaktadır. Kişisel hırsların ve maddiyatın en ilk sıralarda geldiği, içinde yaşadığımız Emperyalist ekonomik sistemlerde parayla alınıp satıldığı bir dönemde, nefsin terbiye edilmesi, yani günümüz deyimiyle ego’nun kontrol altına alınması ve Hakk’ın, yani rızalığın sağlanmasını amaçlayan Cem ibadeti büyük önem arz etmektedir.

     İnsan tabiatı gereği iyiyi de kötüyü de içinde barındırır. Din terminolojisi bunu, rahmanilik ve şeytanilik şeklinde dille getirir. Önemli olan Alevi Cemlerinde olduğu gibi, rahmani olan cevheri insanda ortaya çıkarmak ve muhafaza etmektir. Cem erkânınında kul hakkına saygı ve riayet en başta gelen ilkelerdendir.

     Cem’de icra edilen her davranışın bir anlamı vardır. Yapılan her ritüelin zahiri (görünen) bir anlamı olmakla birlikte batinide (görünmeyen, iç anlamı) bir manası bulunmaktadır. Bütün faaliyetler insanlar arasında birliğin ve dirliğin sağlanmasını amaçlamaktadır. Dünya ile ulu divanın, yani ahiretin birleşme, tamamlanma yeridir. Cem ibadetine söylenen söz ve sergilenen özdür. Hak meydanı denmesinin asıl sebebi ise bütün bu anlatılanlar ile yakından ilgilidir. Dünya işinin görüldüğü yer olmakla beraber, Ulu divanda durmak, ahireti de yaşamak gibi bir duygu halidir Cem Erkânı.

     Son yıllarda kurulan Cemevleri Aleviler açısından son derece önemlidir. Bu Cemevleri ibadetin yanı sıra birçok alanda da hizmet vermekteler. Sosyal, kültürel, eğitim ve günlük sorunlara cevap verebilecek işlevlere sahiplerdir. Günümüzün modern ve küreselleşen dünyasında Cemevlerinin işlevi daha da önem kazanmıştır. Zamanın koşullarına göre yeniden yapılanma gerekmektedir. Köy toplumlarındaki koşullar ile şehir yaşantısı kıyaslanamayacak derecede birbirinden farklılaşmıştır.

        Bundan dolayı Alevilerin de çok yönlü hizmet verecek Cem evlerini kurmaları bilgili, erdemli ve yetkin din adamlarının ve yöneticilerinin olması kaçınılmaz bir durumdur. Bugün Alevilerin sıkıntılarına ve ihtiyaçlarına cevap verebilecek, çağın gerekliliklerine uygun Cemevlerinin oluşması hayati önem taşımaktadır. En önemlisi de bir an evvel Cemevlerinin yasal statüye kavuşturulmasıdır. Bu da Anayasamızda belirtilen Temel insan hak ve özgürlüklerinin olmaz ise olmazıdır…

14 Temmuz 2025